قوانین ناظر بر ازدواج موقت
شکل گیری خانواده از طریق انعقاد عقد نکاح میان یک زن و یک مرد انجام می شود. انعقاد این عقد تکالیف و وظایفی را برعهده هرکدام از زوجین قرار می دهد و در مقابل، حقوقی را نیز به آنان اعطا می نماید. در نظام حقوقی کشور ما، انعقاد عقد نکاح به دو شکل دائم و موقت انجام می شود.
ادامه مطلب | وکیل خانواده
ازدواج موقت یا نکاح منقطع بنا به تعریف ماده 1075 قانون مدنی به معنای عقد نکاحی است که برای مدنی معین و مشخص میان زوجین بسته می شود. نکاح منقطع از جمله مقولاتی است که در مباحث فقهی بسیار مورد توجه قرار گرفته است. در خصوص جواز یا عدم جواز عقد موقت نیز میان اهل سنت و شیعه اختلاف نظر وجود دارد. فقهای اهل سنت، به استناد روایتی منقول از یکی از صحابه پیامبر (ص) عقد نکاح منقطع را منع نموده اند؛ اما فقهای شیعه این روایت را نپذیرفته و ازدواج موقت را جایز می دانند.
مدت عقد موقت
مدت عقد موقت بایستی کاملا معین و مشخص باشد، این مدت می تواند از چند دقیقه تا سال های دراز متغیر باشد و نه در قانون و نه در شریعت، هیچ حداقل و حداکثری برای مدت زمان نکاح منقطع ذکر نشده است. اما آنچه ضروری است این است که تعیین مدت زمانی که ابتدا و انتهای آن برای زوجین مشخص باشد، شرط اساسی صحت نکاح منقطع است.
نظر قانونگذار در رابطه با تعداد ازدواج موقت
قانونگذار به هر مرد اجازه داده است که تنها تا میزان چهار زوجه دائم به صورت همزمان بتواند اختیار نماید؛ اما درخصوص تعداد زوجات موقتی سکوت اختیار نموده است. طبیعتا هیچ زنی با داشتن شوهر، خواه دائم خواه موقت، نمی تواند با مرد دیگری عقد ازدواج منعقد نماید. اما مردان در اختیار نمودن زوجات موقتی هیچ محدودیتی ندارند، ولو با داشتن چهار همسر دائم و چندین زوجه موقتی، باز هم می توانند با زن دیگری عقد ازدواج موقت منعقد نمایند. متاسفانه همین امر و در نظر نگرفتن هیچ گونه محدودیتی موجب شده است تا نگاهی منفی در جامعه نسبت به ازدواج موقت به وجود آید.
مهریه در ازدواج موقت
در عقد نکاح موقت نیز مانند عقد نکاح دائم، در نظر گرفتن مهریه برای زوجه الزامی است. اما نقش مهریه در نکاح موقت متفاوت از نکاح دائم می باشد. وجود مهریه لازمه شکل گیری نکاح موقت است و طبق ماده 1095 قانون مدنی، عدم در نظر گرفتن مهریه موجب بطلان نکاح موقت می گردد. این در حالی است که عدم در نظر گرفتن مهریه در نکاح دائم هیچ گاه موجب بطلان عقد نکاح نمی گردد.
بیشتر بخوانید در | وکیل خانواده
درخصوص حداقل و حداکثر مهریه، چه در نکاح دائم و چه در نکاح موقت، قانون و فقه مسکوت مانده اند. تنها بایستی مطابق با ماده 1078 قانون مدنی بگوییم که هر آنچه مالیت داشته و قابل تملک باشد می تواند به عنوان مهر در نظر گرفته شود.
ثبت نکاح دائم در هر شرایطی بنا به ماده 20 قانون حمایت خانواده الزامی است و حتی قانونگذار برای افرادی که بدون ثبت، اقدام به انعقاد نکاح دائم نمایند، مجازات در نظر گرفته است. اما جهت ثبت نکاح موقت هیچ الزام و ضرورتی وجود ندارد. ماده 21 قانون حمایت خانواده تنها در صورت حصول یکی از سه شرط بیان شده، ثبت نکاح موقت را الزامی دانسته است. این شروط عبارتند از:
1- باردار شدن زوجه
2- توافق طرفین
3- شرط ضمن عقد
باید توجه داشت که ثبت ازدواج موقت مرد متاهل در موارد یاد شده، مستلزم اخذ اجازه دادگاه مبنی بر اختیار نمودن همسر دوم می باشد.
ادامه مطلب | قانون حمایت از خانواده
علاوه بر عدم ضرورت ثبت ازدواج موقت، پرداخت نفقه به زوجه نیز در ازدواج موقت ضروری نیست. نفقه عبارت است از پرداخت مایحتاج و نیازهای زوجه از جمله خوراک، پوشاک و … که در عقد ازدواج دائم، زوج موظف به پرداخت این هزینه ها شده است؛ اما در ازدواج موقت بنا به ماده 1113 قانون مدنی، زوجه حق انفاق ندارد و پرداخت نفقه در این نوع از ازدواج بسته به توافق طرفین می باشد.
سهم الارث بعد از فوت یکی از زوجین
وجود رابطه توارث نیز در بین زوجینی که عقد ازدواج آن ها به صورت موقتی منعقد شده باشد، منتفی است. در صورت فوت هرکدام از زوجین در ازدواج دائم، بنا به ماده 940 قانون مدنی، همسری که در قید حیات است از همسر متوفای خود ارث می برد، اما چنانچه بین یک زن و یک مرد عقد نکاح منقطع منعقد شده باشد، با فوت یکی از آن ها، دیگری هیچ سهم الارثی نخواهد داشت. توارث در ازدواج موقت مانند نفقه قابل توافق نمی باشد. قوانین و مقررات راجع به ارث، قوانینی آمره هستند و نمی توان از طریق توافق بر تعداد وارثین افزود یا از آن ها کاست.
زوجه موقتی، برخلاف زوجه دائم، حتی از حقوق وظیفه یا مستمری همسر متوفای خود نیز محروم می باشد. ماده 48 قانون حمایت خانواده حقوق وظیفه یا مستمری متوفی را تنها به هسر یا همسران دائمی متوفی متعلق دانسته است و هیچ سخنی از زوجه موقتی به میان نیاورده است.
انحلال نکاح موقت
جهت انحلال عقد نکاح موقتی ، طلاق هیچ موضوعیتی ندارد. جاری شدن صیغه طلاق طریقه انحلال و خاتمه نکاح دائم است. نکاح موقت از طریق انقضاء مدت، بذل مدت و یا فوت یکی از زوجین خاتمه می یابد.
پیشتر بیان کردیم که مدت زمان عقد موقت بایستی کاملا مشخص و معلوم باشد و با رسیدن زمان پایان این عقد، زوجیت بین طرفین نیز خاتمه می یابد. همچنین از طریق بذل مدت نیز می تواند به رابطه زوجیت موقت خاتمه داد. بذل مدت یک عمل حقوقی است که از جانب شوهر انجام می شود. مدت در عقد موقت به نفع مرد است و مرد می تواند از این نفع خود گذشته و مدت زمان باقی مانده از عقد موقت را به زن ببخشد و به رابطه زوجیت خاتمه دهد. البته مرد می تواند جهت بذل مدت به زن وکالت دهد، اما باید توجه داشته باشیم که بذل مدت حقی است که قانون صرفا برای مردان به رسمیت شناخته است. فوت زوجین نیز در هر کدام از اشکال ازدواج، خواه دائم و خواه موقت، موجب خاتمه رابطه زوجیت می شود.
آثار انحلال عقد موقت
انحلال هر نوع از نکاح آثاری را به دنبال دارد. یکی از این آثار عده است. عده مطابق ماده 1150 قانون مدنی به معنای مدت زمانی است که یک زن پس از انحلال نکاح خود نمی تواند شوهر دیگری اختیار نماید. قانون مدنی در ماده 1152 خود، مدت زمان عده را در انحلال نکاح موقت برای زنان غیر باردار دو طهر دانسته است (طهر به معنای هر بار پاک شدن از عادت ماهانه است) و اگر زنی عادت زنانگی نبیند، مدت عده ایشان 45 روز خواهد بود. زنان باردار نیز تا زمان وضع حمل موظف به نگه داشتن عده خواهند بود. با فوت شوهر در ازدواج موقت، زن موظف به نگه داشتن عده وفات می باشد. مدت زمان عده وفات، چه در ازدواج دائم و چه موقت، چهار ماه و ده روز می باشد.
حقوق و تکالیف فرزندان حاصل از ازدواج موقت
از نظر حقوق و تکالیف میان فرزندان حاصل از ازدواج موقت و ازدواج دائم هیچ تفاوتی نمی باشد. پدر موظف به گرفتن شناسنامه و پرداخت نفقه به فرزندان حاصل از ازدواج موقت می باشد و میان این فرزندان و والدین خود رابطه توارث وجود دارد و پس از فوت هرکدام، دیگری سهم الارث معین خود را خواهد برد.
سخن پایانی
گروه حقوقی آریان دادوش متشکل از وکلای برجسته و با تجربه ای است که می توانند در حوزه حل دعاوی خانوادگی کمک های شایانی به شما نمایند و شما را به سمت پیروزی در دعاوی خود رهنمون نمایند. گروه حقوقی آریان دادوش درصدد است تا موکلین به صورت شفاف در جریان پیشرفت پرونده خود قرار گیرند. شما می توانید به صورت تلفنی، تمام وقت و رایگان از خدمات حقوقی این موسسه بهره مند شوید.
