حضانت به چه معناست
حضانت در لغت به معنای نگهداری و مراقبت نمودن می باشد. حضانت حقی است که مشترکا به والدین تعلق گرفته است، از طرف دیگر، حضانت دارای جنبه تکلیفی نیز می باشد و به این معناست که والدین مکلف به نگهداری از فرزندان خود هستند.
حضانت تنها درخصوص اطفال موضوعیت دارد و پس از رسیدن طفل به سن بلوغ شرعی، یعنی 9 سال تمام قمری در دختران و 15 سال تمام قمری در پسران، موضوعیت خود را از دست می دهد؛ بنابراین اگر پس از سن بلوغ فرزندان، والدین متارکه نموده و یا یکی از آنها فوت نماید، دیگر مسئله حضانت فرزندان مطرح نخواهد بود.
ماده 1171 قانون مدنی و ماده 43 قانون حمایت خانواده
صراحتا حضانت فرزندانی را که پدرشان فوت نموده است را حق مادر دانسته است. در این موارد اگر مادر ازدواج نموده باشد، دادگاه درصورتی که تشخیص دهد این ازدواج خلاف مصلحت فرزند می باشد، به تقاضای جد پدری یا دادستان، حضانت را به جد پدری واگذار می نماید. البته این بدین معنا نیست که در هر صورت اگر مادر ازدواج نموده باشد، حضانت به جد پدری واگذار می شود؛ بلکه این موضوع منوط به اثبات تعارض ازدواج مادر با مصلحت فرزند توسط جد پدری در دادگاه می باشد.
ماده 1169 قانون مدنی به عنوان یک قاعده کلی، حضانت طفل را، خواه دختر و خواه پسر، تا هفت سالگی به مادر اعطا نموده است و پس از آن، حضانت را حق پدر دانسته است. البته این قاعده قطعی و حتمی نیست و اگر عدم صلاحیت پدر در دادگاه احراز شود، ممکن است پس از هفت سالگی نیز حضانت فرزند همچنان با مادر باقی بماند. و یا بالعکس، در صورت احراز عدم صلاحیت مادر، حضانت طفل پیش از هفت سالگی به پدر واگذار شود. همچنین باید توجه داشت که توافق والدین درخصوص حضانت، بر این مقرره قانونی اولویت دارد و والدین می توانند خلاف این موضوع با یکدیگر توافق نموده و حق حضانت را به یکدیگر واگذار نمایند.
بیشتر بخوانید در: وکیل خانواده
همانطور که پیشتر اشاره کردیم، حضانت حق والدین است و کسی نمی تواند این حق را از آنان سلب نماید و یا والدین خود بخواهند حق حضانتشان را اسقاط نموده و از نگهداری طفل امتناع نمایند. اما در شرایطی خاص که تربیت اخلاقی و سلامت جسمانی کودک نزد هریک از والدین به خطر افتاده باشد، دادگاه می تواند در جهت رعایت مصلحت طفل، حضانت را از هریک از والدین سلب نماید و حسب مورد، این حق را به یکی دیگر از والدین، جد پدری، سایر اقوام و … واگذار نماید.
ماده 1173 قانون مدنی چند نمونه از شرایطی را که ممکن است حضانت از والدین سلب شود را به عنوان مثال بیان نموده است؛ از جمله: شهرت به فساد اخلاقی و فحشا، اعتیاد زیان آور به الکل، مواد مخدر و قمار، ابتلا به بیماری های روانی با تشخیص پزشکی قانونی، تکرار ضرب و جرح خارج از حد متعارف و … . علاوه بر این موارد، هر موضوع دیگری که مصلحت طفل را به خطر اندازد و دادگاه این امر را تشخیص دهد، می تواند موجبات سلب حضانت را فراهم آورد.
بیشتر بخوانید | قانون حمایت از خانواده
حضانت و طلاق
گاه در اثر طلاق والدین و گاه به دنبال موضوعاتی دیگر، حتی بدون اینکه طلاقی به وقوع پیوسته باشد، والدین در منازل جداگانه سکونت می نمایند. در این موارد، مسئله حضانت مطرح شده و حسب مورد، حق حضانت فرزند به پدر یا مادر واگذار می گردد. در چنین شرایطی، پدر یا مادری که فاقد حق حضانت گردیده است، حق ملاقات با فرزند خود را دارا می باشد. این حق، علاوه بر پدر و مادر، به سایر اقوام و هرکس که ملاقات وی با طفل به مصلحت او باشد نیز تعلق می گیرد. در صورتی که مسئول حضانت طفل مانع ملاقات و دیدار طفل با این اشخاص شود، مطابق ماده 41 قانون حمایت خانواده، دو وضعیت ممکن است رخ دهد: 1- حضانت طفل به دیگری واگذار شود، 2- شخصی به عنوان ناظر تعیین شود تا بر امر حضانت و ملاقات طفل با والد دیگر نظارت داشته باشد.
همچنین اگر مسئول حضانت، وظایف خود را انجام ندهد و یا مانع ملاقات طفل با دیگران شود، به پرداخت جزای نقدی نیز محکوم می گردد.علاوه بر این، باید بدانیم که اگر فردی مانع اجرای حکم دادگاه درخصوص حضانت شود، به تقاضای ذینفع این حکم و به دستور دادگاه تا زمان اجرای حکم، بازداشت می گردد. البته این بازداشت، بازداشت کیفری نبوده و سوءپیشینه ای برای فرد محسوب نمی گردد.
نفقه فرزند
باید توجه داشت که نفقه فرزند، یعنی هزینه های معاش و گذران زندگی از جمله هزینه پوشاک، تحصیل، درمان و… متفاوت از حق حضانت می باشد. ماده 1199 قانون مدنی، نفقه فرزند را برعهده پدر قرار داده است؛ درحالی که حضانت را مشترکا حق و تکلیف والدین دانسته است. علاوه بر این، در صورت فوت پدر، وظیفه پرداخت نفقه برعهده جد یا اجداد پدری قرار گرفته است و درحالی که آنان در قید حیات نبوده و یا قادر به پرداخت نفقه نباشند، پرداخت نفقه برعهده مادر قرار می گیرد. این در حالی است که پس از فوت پدر، مادر نسبت به حضانت فرزند از هرکسی شایسته تر می باشد و قانونگذار نیز این حق را برای مادر قائل شده است.
سخن پایانی
گروه حقوقی آریان دادوش متشکل از وکلای برجسته و با تجربه ای است که می توانند در حوزه حل دعاوی خانوادگی کمک های شایانی به شما نمایند و شما را به سمت پیروزی در دعاوی خود رهنمون نمایند. گروه حقوقی آریان دادوش درصدد است تا موکلین به صورت شفاف در جریان پیشرفت پرونده خود قرار گیرند. شما می توانید به صورت تلفنی، تمام وقت و رایگان از خدمات حقوقی این موسسه بهره مند شوید
