مقاله‌ای که در ادامه آن را خواهید خواند موارد سقوط تعهدات و یا همان مواردی است که انجام شدن آنها باعث اتمام رابطه قراردادی میان طرفین میشود .
ادامه مطلب | اقاله یا تفاسخ چیست ؟
موارد سقوط تعهدات از مسائل بنیادین و پایه ای حقوق مدنی میباشد ، این موارد فقط به یک بحث سقوط تعهدات خاتمه نمی‌یابند بلکه هر کدام از آنها نیز با بخش‌های اجرایی و مختلف حقوقی و به خصوص حقوق قراردادی مرتبط هستند.
کلمه سقوط از ساقط شدن ریشه میگیرد و به معنای افتادن و در اصطلاح حقوقی از بین رفتن و اتمام است تعهدات هم به معنای همان تعهدات دو طرفه‌ای است که طرفین در قرارداد نسبت به یکدیگر برای هم تنظیم کرده‌اند حال موارد سقوط تعهدات شامل اعمالی است :
که تحقق آنها باعث پایان رابطه قراردادی میان طرفین است یکی از این موارد اقاله است که در مقالات متفاوتی راجع به آن صحبت کرده‌ایم حال به طور مختصر و کاربردی این موارد و مبحث موارد سقوط تعهدات را برای شما شرح میدهیم.
مطلب مرتبط | اقاله چیست
آریان دادوش | موارد سقوط تعهدات
موارد سقوط تعهدات
همانطور که بالاتر هم به آن اشاره کردیم موارد سقوط تعهدات مواردی هستند که اگر اتفاق بیفتند رابطه قراردادی میان دو طرف خاتمه می‌یابد به عبارت دیگر اگر یکی از این اتفاقات بیفتد دیگر تعهدی وجود نخواهد داشت.
ماده ۲۶۴ قانون مدنی : تعهدات به یکی از طریق زیر ساقط می‌شوند :
به وسیله وفای به عهد
البته وفای به عهد واقغه ارادی حقوقی سبب اجرای تعهد نیز هست .
به وسیله اقاله
اقاله همچون فسخ و انفساخ موجب انحلال عقد است
به وسیله ابرا
یعنی اسقاط حق دینی
به وسیله تبدیل تعهد
در تبدیل تعهد تعهد جدیدی ظاهر میشود
به وسیله تهاتر
تهاتر یعنی تقابل دو دین و یک واقعه حقوقی
به وسیله مالکیت مافی الذمه
مالکین ما فی الذمه یعنی جمع شدن دو عنوان بدهکار و طلبکار در یک نفر
البته در نقد ماده ۲۶۴ قانون مدنی دکترین حقوقی نظرات مختلفی را ارائه داده‌اند از جمله دکتر شهبازی بر این اعتقاد است که مورد اول و دوم یعنی وفای به عهد و اقاله از موارد سقوط تعهدات نیستند بلکه وفای به عهد موجب اجرای تعهد و اقاله موجب انحلال عقد خواهد بود.
وفای به عهد
اولین مورد از موارد سقوط تعهدات است و درست است که در وفای به عهد تعهد از بین می‌رود اما این واقعه به وسیله ایفای تعهد صورت میگیرد نه سقوط آن یعنی سقوط تعهد جنبه منفی دارد و ایفا و اجرای آن جنبه مثبت . ماهیت وفای به عهد به این صورت است که نه عقد است و نه ایقاع یعنی بدین صورت که سقوط تعهد یک عمل حقوقی نمی‌باشد و نیاز به قصد انشا ندارد .
نکته حائز اهمیتی که برای کسانی که در آزمون‌های حقوقی می‌خواهند شرکت کنند در این باره این است که اگر طبق قانون سوال شود و فای به عهد موجب سقوط تعهد است اما اگر به طور مطلق سوال شود موجب اجرای تعهد است.
آریان دادوش | موارد سقوط تعهدات
به عبارت دیگر وقتی مدیون می‌خواهد دین خود را ادا کند نیازی به قصد ندارد حتی اگر قصد هم نکند با ادای دین بری میشود در نتیجه وفای به عهد واقعه حقوقی ارادی است ماده ۲۷۳ نیز همین مفهوم را می‌رساند .
ماده ۲۷۳ : اگرصاحب حق از قبول آن امتناع کندمتعهد بوسیله تصرف دادن آن به حاکم یا قائم مقام او بری میشود و از تاریخ این اقدام مسئول خسارتی که ممکن است به موضوع حق وارد آید نخواهد بود .
منظور حاکم همان صندوق دادگستری و صندوق ثبت است و پس از پرداخت به صندوق مدیون بری میشود حتی اگر ثمن در دست قائم مقام و یا صندوق تلف شود .
ماده ۲۶۵ : هرکس مالی به دیگری بدهدظاهردرعدم تبرع است بنابراین اگرکسی چیزی به دیگری بدهد بدون اینکه مقروض آن چیز باشد میتواند استرداد کند.
هر کس مالی به دیگری می‌دهد ظاهراً دین خود را پرداخت کرده است.
به عنوان مثال شخصی به حساب بانکی من پولی پرداخت میکند در اینجا اماره بر این است که ایشان دین خود را پرداخت کرده است و اگر در غیر این صورت باشد شخص پرداخت کننده موظف است که اثبات کند که مدیون نبوده است یعنی باید دلیل پرداخت کردن را ثابت نماید و اگر نتواند ثابت کند اماره بر این است که دین خود را پرداخته است .
البته مبحث وفای به عهد یک بحث طولانی و همچنین پر از نکات کاربردی و آزمونی است که جای بحث و صحبت در رابطه با نکات آزمونی آن در این مقاله نخواهد بود و برای اطلاعات بیشتر برای کسانی که می‌خواهند در هر یک از آزمون‌های حقوقی شرکت کنند توصیه این است که حقوق مدنی و همچنین به خصوص کتاب سوم حقوق مدنی را مطالعه نمایند .
اقاله
مورد دوم از موارد سقوط تعهدات اقاله میباشد . در مقالات متعددی در رابطه با اقاله و یا همان تفاسخ صحبت نموده‌ایم که با توجه به قرار دادن لینک آنها در بالاتر می‌توانید به این مقالات برای کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با اقاله مراجعه نمایید .
اقاله در لغت به معنای باز کردن و گشودن است و به طور کلی به معنای باز کردن عقد میباشد.
اقاله در اصطلاح همان عقدی است که موضوع آن انحلال و انهدام عقد اول میباشد که با توافق و رضایت طرفین این عقد صورت می‌پذیرد.
نکات مهم در رابطه با تعریف اقاله دقیقاً همین چند کلمه است که اقاله خود عقد است و توافق و رضایت طرفین از لوازم و ملزومات این عقد میباشد.
در اقاله عوضین باید همانطور که هستند برگشت داده شوند اگر شرطی خلاف این موضوع در عقد اقاله شود باطل و مبطل است و اقاله قبول نخواهد بود .
ابرا
سومین مورد از موارد سقوط تعهدات ابرا میباشد ، در ماده ۲۸۹ قانون مدنی ابرا اینگونه تعریف شده است که ابرا عبارت از این است که دائم به اختیار خود از حق خود صرف نظر کند.
ابرا فقط به اختیار طلبکار و اراده او است که انجام میشود و فقط اهلیت طلبکار را می‌خواهد و در زمره ایقاعات قرار میگیرد حتی اگر به انگیزه دست یافتن به پاداش یا احسانی باشد.
تفاوت ابرا با هبه طلب
همانطور که می‌دانید هبه‌ام عقدیست که در آن فردی مالی را به دیگری بدون عوض میبخشد و تقدیم او میکند به طور کلی برای نگرفتن طلب خود دو راه وجود دارد : هبه یا صلح طلب و ابرا
از آنجایی که ابرا ایقاع است رضای مدیون شرط نیست ولی در هبه یا صلح طلب به دلیل اینکه عقد ماهیت عقد بودن دارد رضای بدهکار نیاز است .
در ابرا دین ساقط میشود و قابل بازگشت نیست ولی در هبه طلب در صورتی که عین موجود باشد قابل رجوع است.
تبدیل تعهد
چهارمین مورد از موارد سقوط تعهدات تبدیل تعهد است.
تبدیل تعهد عبارت است از جایگزین ساختن تعهدی به جای تعهدی دیگر به این ترتیب که تعهد سابق از بین رفته و تعهد جدید به جای آن به وجود می‌آید تبدیل تعهد یکی از موارد سقوط تعهدات میباشد .
به عبارت دیگر طرفین قرارداد تعهد می‌کنند که تعهد مندرج در قرارداد به تعهد جدیدی تبدیل بشود تبدیل تعهد ماهیتی قراردادی دارد و عقد است که دو اثر دارد سقوط تعهد موجود و پیدایش تعهدی جدید .
آریان دادوش | موارد سقوط تعهدات
ماده ۲۹۲ : تبدیل تعهد در موارد ذیل حاصل می شود :
- وقتی که متعهدومتعهدله به تبدیل تعهداصلی به تعهد جدیدی که قائم مقام آن می شود به سببی ازاسباب تراضی نمایند در این صورت متعهد نسبت به تعهداصلی بری می شود.
- وقتی که شخص ثالث با رضایت متعهد له قبول کند که دین متعهد را ادا نماید.
- وقتی که متعهدله مافی الذمه متعهد رابه کسی دیگر منتقل نماید.
ماده ۲۹۳ : درتبدیل تعهد تضمینات تعهد سابق به تعهد لاحق تعلق نخواهد گرفت مگر اینکه طرفین معامله آن راصراحتا شرط کرده باشند.
تهاتر
تهاتر در لغت به معنای تبادل کالا پایاپای ، همدیگر را تکذیب کردن ، مساوات و برابر شدن میباشد . اما در اصطلاح فقه و حقوق عبارت است از سقوط تعهد به سبب بدهکار بودن طرفین معامله به همدیگر که یکی از موارد سقوط تعهدات است.
به عنوان مثال من به شما بدهکارم شما هم به من بدهکارید در این صورت نیازی نیست چیزی پرداخت کنیم .
ماهیت تهاتر واقعه حقوقی و قهری است و شرایط اعمال حقوقی را نمی‌خواهد که از جمله آنها میتوان به قصد رضا اهلیت و مشروعیت اشاره کرد.
ماده ۲۹۵ : تهاترقهری است وبدون اینکه طرفین دراین موضوع تراضی نمایند حاصل می گردد بنابراین به محض اینکه دونفر درمقابل یکدیگردر آن واحد مدیون شدندهر دو دین تا اندازه ای که باهم معادله می نمایند بطور تهاتر برطرف شده وطرفین به مقدارآن در مقابل یکدیگر بری می شوند.
مالکیت مافی الذمه
مالکیت مافی الذمه یعنی دو عنوان طلبکار و بدهکار در یک نفر جمع بشود چون چنین چیزی امکان ندارد دین ساقط میشود به عبارت دیگر مالکیت مافی الذمه سبب سقوط تعهد است و از موارد سقوط تعهدات میباشد .
مالکیت فی الذمه واقعه حقوقی غیر ارادی است.
دو شرط اصلی و ضروری برای تحقق این مورد نیاز است که یک اتحاد دو وصف طلبکار و بدهکار در یک شخص
و دوم اینکه جمع آمدن دو وصف در یک دارایی.
به عنوان مثال در رابطه با ارث شخصی به پدرش مدیون بوده که بعد از فوت پدر به خودش بدهکار میشود و مالکیت مافی الذمه رخ می‌دهد .
و در رابطه با مثال قراردادی در رابطه با مالکیت مافی الذمه مثلاً من از دوستم یک چک دارم این چک را به مناسبت تولدش به او هدیه می‌دهم ، هبه می‌کنم .
ماده ۳۰۰ : اگرمدیون مالک مافی الذمه خودگرددذمه اوبری می شود مثل اینکه اگرکسی به مورث خود مدیون باشد پس ازفوت مورث دین اونسبت به سهم الارث ساقط می شود.
ادامه مطلب | وکیل ملکی تهران
آریان دادوش | موارد سقوط تعهدات
سخن پایانی
موارد سقوط تعهدات از مباحث بسیار بنیادین حقوق مدنی میباشد که در کتاب سوم از کتب حقوق مدنی به طور کامل به آن پرداخته شده است ، سقوط تعهدات به طور کلی پایه تنظیم بسیاری از قراردادها در زمینه‌های مختلف را تشکیل میدهند که از کاربردی‌ترین آنها میتوان به قرارداد ها و معاملات ملکی اشاره کرد .
لازم به ذکر است که مطالب بالا خلاصه‌ای از موارد سقوط تعهدات بود و سعی بر نمایش یک تصویر کلی از این مبحث در ذهن خوانندگان بود ، نکات بسیار مهم و عمیق‌تری در رابطه با این موضوع در مواد مختلف حقوق مدنی و کتب کاربردی و کمکی آنها آمده است که شما برای تکمیل اطلاعات خود می‌توانید به آنها رجوع نمایید.
توصیه گروه حقوقی آریان دادوش با فعالیت نزدیک به ۲۰ سال در زمینه‌های مختلف حقوقی و به خصوص زمینه قراردادها و امور ملکی به شما خوانندگان این است که قبل از تنظیم هرگونه قراردادی حتماً از یک وکیل مجرب در رابطه با موضوع مربوطه مشاوره بگیرید
در صورت نیاز در کنار او به تنظیم این قرارداد بپردازید ، چرا که می‌توانید با پرداخت هزینه‌ای بسیار اندک و مهمتر از آن در زمانی کوتاه‌تر به نتیجه مطلوب برسید و از پیش آمدن هرگونه دعوی و اختلاف در آینده جلوگیری نمایید .
برای برقراری ارتباط با وکلای آریان دادوش می‌توانید با شماره ۰۹۱۲۴۱۸۴۵۰۷ تماس گرفته و بعد از مطرح کردن موضوع خود با وکیل مربوطه صحبت نمایید .
