ارش در معامله چیست

موضوعی که امروز قرار است راجع به آن با شما صحبت نماییم  “ارش در معامله چیست ” ،  سوالی میباشد که ممکن است برای برخی علاقه مندان به حقوق و همچنین در بعضی موارد در برخی معاملات برای طرفین بوجود آید. همراه آریان دادوش تا پایان این مقاله باشید تا  با موضوع ارش در معامله آشنا شوبد.

آریان دادوش | وکیل ملکی حقوقی

ارش در معامله چیست

 

ارش در معامله  چیست

اگر بعد از معامله مشخص شود که مبیع یا همان مال مورد معامله  معیوب بوده مشتری مختار است  در قبول مبیع معیوب یا اخذ ارش  یا فسخ معامله یکی را انتخاب نماید .

پیشتر از این در مقاله  تفاوت فسخ و انفساخ در قراردادها راجعبه انواع خیارات و معانی آن ها صحبت کردیم.

خیار در معاملات

خیار یعنی حق فسخ برای عقد لازم ، خیارات در اصطلاح حقوق اختیاراتی است که قانون گذار تحت شرایطی به خصوص به طرفین یک قرارداد داده است تا یتوانند معامله را فسخ کنند یا به ترتیبی که ضرری نکنند معامله را ادامه دهند .

خیارات در قانون انواع مختلفی دارند از جمله :

• خیار شرط
• خیار غبن
• خیار عیب
• خیار مجلس
• خیار تدلیس
• خیار تاخیر ثمن
• خیار رویت
• خیار تخلف شرط
• خیار حیوان : اگر مبیع حیوان باشد
• خیار تبعض صفقه
• خیار تعذر تسلیم

• خیار تفلیس

در ابتدا نیاز بود تا به طور خلاصه با اسامی خیارات و تعریفی از کاربرد خیارات در معاملات آشنا شوید ، اما موضوع اصلی بحث ما ارش در معامله چیست ، میباشد و برای رسیدان به آن ابتدا باید بدانیم خیار عیب چیست و ارش چگونه از آن نشات میگیرد.

بیشتر بدانید | عقد بیع چیست ؟

آریان دادوش | ارش در معامله چیست ؟

 

خیار عیب

کته :  خیار عیب به هر طرفی که کالای معیوب بگیرد اختصاص دارد و مختص یک طرف نمی‌باشد یعنی اگر معیوب باشد مشتری خیار دارد و اگر ثمن معیوب باشد بایع خیار دارد.

 ماده ۴۳۷ قانون مدنی :  از حیث احکام عیب ثمن شخصی مثل مبیع شخصی است.

 می‌توان  گفت به عنوان یک نکته بسیار مهم  که خیار عیب در مال کلی وجود ندارد .

 ماده ۴۸۲ قانون مدنی :  اگر مورد اجاره عین کلی باشد و فردی که موجر داده معیوب درآید مستاجر حق فسخ ندارد و می‌تواند موجر را مجبور به تبدیل آن نماید و اگر تبدیل آن ممکن نباشد حق فسخ خواهد داشت.

 نکته :  زمان به وجود آمدن خیار عیب دو حالت دارد:

 الف .  همزمان با عقد :  اگر عیب زمان عقد باشد خیار عیب با عقد است. ماده ۴۲۳ ق.م :  خیار عیب وقتی برای مشتری ثابت می‌شود که عیب مخفی و موجود در حین عقد باشد.

ب.  بعد از عقد :  اگر عیب بعد از عقد به وجود بیاید خیار عیب  بعد از عقد خواهد بود.

 ماده ۴۲۵ قانون مدنی :  عیبی که بعد از بیع و قبل از قبض در مبیع حادث شود در حکم عیب سابق است.  ماده ۴۵۳ قانون مدنی :  در خیار مجلس و حیوان و شرط اگر مبیع بعد از تسلیم و در زمان خیار بایع یا متعاملین تلف یا ناقص شود بر عهده مشتری است و اگر خیار مختص مشتری باشد تلف یا نقص به عهده بایع است.

 نکته :  خیار عیب مربوط به شخص جاهل است، اگر عالم باشد خیار باطل می‌شود.

جاهل چه کسی است :  جاهل شخصی است که عیب را ندیده ؛  یا عیب مخفی بوده و ندیده یا عیب آشکار بوده و مشتری نادان بوده و متوجه عیب نشده است.

 ماده ۴۲۴ قانون مدنی :  عیب وقتی مخفی محسوب است که مشتری در زمان بیع عالم به آن نبوده است اعم از اینکه این عدم علم ناشی از آن باشد که عیب واقعاً مستور بوده است یا اینکه  ظاهر بوده ولی مشتری ملتفت آن نشده است.

نکته :  خیار عیب تنها خیاری است که به صاحبش دو اختیار و حق میدهد.

اعمالی که با خیار عیب میتوان انجام داد

1 فسخ قرارداد

2 دریافت ارش

 ماده ۴۲۲ قانون مدنی :  اگر بعد از معامله ظاهر شود که مبیع معیوب بوده مشتری مختار است در قبول مبیع معیوب  یا اخذ ارش یا فسخ معامله.

 

ارش در معامله

ما به التفاوت مبیع سالم و معیوب را گویند . فرمول آن در ماده ۴۲۷ ق . م آمده است.

 ماده ۴۲۷ قانون مدنی :  اگر در مورد ظهور عیب مشتری اختیار ارش کند تفاوتی که باید به او داده شود به طریق ذیل معین می‌گردد.

 قیمت حقیقی مبیع در حال بی‌عیبی و قیمت حقیقی آن در حال معیوبی  به توسط اهل خبره معین می‌شود. اگر قیمت آن در حال بی‌عیبی مساوی با قیمتی باشد که در زمان بیع بین طرفین مقرر شده است تفاوت بین این قیمت و قیمت مبیع در حال معیوبی مقدار ارش خواهد بود.

و اگر قیمت مبیع در حال بی‌عیبی کمتر یا زیادتر از ثمن معامله باشد نسبت بین قیمت مبیع در حال معیوبی و قیمت آن در حال بی‌عیبی معین شده و بایع باید از ثمن مقرر به همان نسبت نگاه داشته و بقیه را به عنوان ارش به مشتری رد کند.

 

 فرمول محاسبه ارش

 فرض کنید شما یک ماشینی به مبلغ ۵ میلیارد تومان می‌خرید و متوجه می‌شوید این ماشین معیوب است و ایراد دارد و شما نمی‌خواهید این قرارداد را فسخ کنید، می‌خواهید ارش بگیرید.

 یعنی ما به تفاوت قیمت مبیع سالم و معیوب را دریافت نمایید به دادگاه  دادخواست می‌دهید و تقاضای جلب نظر کارشناس می‌کنید ، کارشناس می‌آید و می‌گوید مثلاً این ماشین معیوب ۴ میلیارد تومان می‌ارزد ، حال با توجه به ارزیابی کارشناس کارشناس می‌بایست نسبت به قیمت صحیح و سالم این ماشین هم اظهار نظر نماید،  فرض بفرمایید کارشناس می‌گوید قیمت سالم این ماشین ۶ میلیارد تومان است .

حال عددی که مبلغ کمتر را نشان می‌دهد یعنی ۴ میلیارد تومان در صورت کسر قرار می‌گیرد و عدد بزرگتر در مخرج که همان ۶ میلیارد تومان است،  و این عدد ضربدر ثمن معامله که همان ۵ میلیارد تومان است می‌شود قیمت ماشین و الباقی همان مبلغ ارش می‌باشد که می‌بایست از فروشنده دریافت نماییم.

 پس یک سوم مبلغ ۵ میلیارد تومان که همان ارش است را ما باید دریافت نماییم  و الباقی یعنی دو سوم باید به بایع پرداخت گردد.

 نکته بعضی مواقع  مشتری حق فسخ نخواهد داشت و صرفاً می‌تواند ارش دریافت کند ، ۴ مورد میباشند :

1  مبیع نزد مشتری تلف گردد

2  مشتری مبیع معیوب را به صورت آزاد به شخص دیگری منتقل نماید.

3  مبیع نزد مشتری تغییر پیدا نماید یعنی گندم بوده و تبدیل به آرد شده.

4  هنگامی که مبیع نزد مشتری است مبیع عیب دیگری را نیز پیدا نماید، با توجه به نوع رفتار و استفاده مشتری که این نیز خود دو حالت دارد:

۱  عیب جدید ناشی از عیب قدیم باشد به این صورت که مثلاً یک ایراد فنی دارد و آن ایراد فنی باعث شود عیب دیگری نیز به وجود آید ،  اینجا حق فسخ مشتری از بین نمی‌رود حق فسخ زمانی از بین می‌رود که عیب جدید ناشی از عیب اول نبوده باشد و عیبی باشد که جدیداً حادث شده است و به دلیل عید اول اتفاق نگردیده است.

۴,۲  عیب جدید باشد و ناشی از عیب قدیم نباشد که در این حالت حق فسخ مشتری حذف شده و مشتری فقط می‌تواند ارش را دریافت نماید.

آریان دادوش | ارش در معامله چیست

سخن پایانی

 گروه حقوقی آریان دادوش با فعالیت نزدیک به ۲۰ سال در زمینه‌های مختلف حقوقی و بالاخص پرونده‌های مهم ملکی حقوقی ،کیفری ، ثبتی  و اداری توانسته است  به طور مجرب و صادقانه در این عرصه فعالیت نماید  .

 موضوع ارش در معامله چیست ، نمی‌توان گفت یکی از موضوعات بسیار پرکاربرد و رایج می‌باشد  ولی تحت شرایطی  اطلاعات داشتن راجع به این موضوع  و عقب‌تر از آن عقد بیع  و نحوه و نحوه انحلال  می‌تواند بسیار کاربردی و حائز اهمیت باشد،  البته فقط این اطلاعات کافی نیست  و شما می‌بایست مجموعه‌ای از اطلاعات را به همراه خود داشته باشید.

 بهتر است قبل از هرگونه اقدامی در زمینه حقوقی  کیفری و  و سایر پرونده‌های دیگر  با یک وکیل مجرب و متعهد  در زمینه مخصوص خودش مشورت نمایید.